Ben je als werkgever aansprakelijk als je personeelsfeest fout afloopt?
09/01/2020
Het nieuwe jaar is ingezet. De periode van de personeelsfeesten komt er aan. Maar hoe zit het met de consumptie van alcohol? Ben je als werkgever aansprakelijk als er iets fout loopt voor, tijdens of na het feest? Wij zetten de belangrijkste gegevens op een rijtje en geven je enkele tips.
Ongeval op weg naar het personeelsfeest
Aansprakelijk?
De verplaatsing van je werknemer van en naar het werk zijn privé-verplaatsingen. Je werknemer is dus volledig straf- en burgerrechtelijk aansprakelijk* voor zijn foutieve gedragingen die schade veroorzaken aan derden. De werkgever heeft hier dus geen enkele aansprakelijkheid.
Arbeidsongeval?
Heeft je werknemer een ongeval op het normale traject van zijn verblijfplaats naar het werk en omgekeerd dan is hij in principe gedekt door de arbeidsongevallenverzekering*. Een belangrijke voorwaarde hierbij is dat je werknemer zonder onderbreking de normale weg volgde. Pas dan kan je het ongeval op weg naar het feest aanzien als een arbeidsongeval. De plaats waar het feest doorgaat is dan de arbeidsplaats.
Ongeval tijdens het personeelsfeest
Aansprakelijkheid?
Als werkgever ben je in principe aansprakelijk voor de schade die je werknemer veroorzaakt tijdens de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst. Enkel bij bedrog, zware fout of vaak voorkomende lichte fout* van je werknemer ben je als werkgever niet aansprakelijk. De bewijslast ligt bij jou, hou er rekening mee dat rechters een zware fout niet gemakkelijk aanvaarden.
Het is dan ook aan te raden om niet teveel alcohol aan je werknemers te schenken. Doe je dit wel dan kan de rechter ervan uitgaan dat je deels schuld hebt aan de situatie.
Arbeidsongeval?
Volgens de Belgische rechtspraak zijn ongevallen die gebeuren tijdens personeelsfeestjes (bv. werknemer in beschonken toestand laat een derde struikelen), een arbeidsongeval waarin de arbeidsongevallenverzekering kan tussenkomen.
Ongeval na het personeelsfeest
Aansprakelijkheid?
Heeft je werknemer een ongeval na het personeelsfeest (bv. de werknemer die op zijn terugweg naar huis een ongeval veroorzaakt), dan ben je als werkgever in principe niet aansprakelijk. Je werknemer stond op het moment van het ongeval immers niet meer onder jouw gezag. Je werknemer was met andere woorden niet meer bezig met ‘de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst’.
Volgens het Arbeidshof van Luik en Bergen moet een werknemer, die in dronken toestand vertrekt na een personeelsfeest en op de terugweg een ongeluk veroorzaakt, zelf instaan voor de vergoeding van de schade aan de derde. Want op het ogenblik van het ongeval stond de werknemer niet meer onder het gezag van zijn werkgever.
Als werkgever is het belangrijk dat je aantoont dat het personeelsfeest ten einde is. Doe je na het feest nog een uitstap dan is de kans groot dat de rechtbank je aansprakelijk stelt.
Opgelet! Je kan wel nog steeds aansprakelijk worden gesteld volgens het algemeen aansprakelijkheidsrecht. Het is namelijk mogelijk dat je als werkgever een fout maakte. Zo kan het dat je je werknemers teveel hebt laten drinken. Of dat je ze niet tegenhield om met hun auto naar huis te gaan.
Arbeidsongeval?
Hier gelden dezelfde voorwaarden als ‘de weg naar het personeelsfeest’. Het volgen van ‘normale traject’, zonder onderbreking is hier van belang. Is aan deze voorwaarden voldaan, dan is het een arbeidsongeval.
![]()
TIPS
Beperk de hoeveelheid alcohol die je schenkt aan je werknemers
Doe je dit niet dan is het moeilijker voor jou om aan te tonen dat jouw werknemer een zware fout maakte. Je kan de hoeveelheid aangeboden alcohol beperken, werken met een bonnensysteem, en/of alcoholvrije dranken serveren.
Bewustmaking en opmerking
Neem ook zelf het goede voorbeeld! Maak hen ervan bewust dat het niet de bedoeling is van een personeelsfeest dat iedereen dronken is. Duid het begin- en einduur van het personeelsfeest duidelijk aan. Zorg er ook voor dat activiteiten na je personeelsfeest, niet meer onder jouw verantwoordelijkheid vallen.
Clausule in het arbeidsreglement in het deel van ‘alcohol- en drugsbeleid’
Als werkgever ben je verplicht een alcohol- en drugsbeleid te voeren. Plaats dit in je arbeidsreglement en neem er een bepaling rond alcoholgebruik op een personeelsfeest in op. Hierin kan je plaatsen dat alcohol nuttigen wel toegelaten is, maar in beperkte mate. Heb je een uitnodiging voor je personeelsfeest, verwijs dan naar deze bepalingen in je arbeidsreglement.
Voorzie transport voor, tijdens en na het feest
Als werkgever kan je zelf een taxi- of shuttledienst voorzien. Ook kun je carpoolen of het openbaar vervoer aanraden. Dit brengt een kost met zich mee, maar deze wegen niet op tegen de kosten van een ongeval.
*Voetnoot
Burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de werkgever
Als werkgever ben je aansprakelijk voor schade die je werknemers tijdens hun werk toebrengen aan een derde door een foutieve handeling. Normaal kan je de schadevergoeding die je aan het slachtoffer moet betalen, terugvorderen via jouw werknemer. In het arbeidsrecht is er een uitzondering op dit principe: de ‘quasi-immuniteit van de werknemer’. Je kan alleen in uitzonderlijke gevallen van zware fout, bedrog of een vaak voorkomende lichte fout van je werknemer deze immuniteit aan de kant zetten. In dit geval kan je de schadevergoeding die je het slachtoffer moet betalen, terugvorderen via je werknemer.
Burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de werknemer
Je werknemers zijn enkel aansprakelijk voor de schade die ze veroorzaken aan derden ten gevolge van een zware fout, bedrog of vaak voorkomende lichte fout.
Je werknemer begaat een zware fout als hij “een abnormale en verkeerde gedraging deed waarvan een normaal en voorzichtig persoon zou weten dat deze schade berokkent”. Of je werknemer de schade bewust wilde veroorzaken of niet, doet er niet toe.
Opgelet! Het is niet eenvoudig uit te maken of een fout een zware fout is. Je moet altijd een beoordeling van de concrete feiten doen en de bewijslast ligt bij jou als werkgever. Het geval waar iemand rookt in een lokaal waar ontvlambare stoffen opgeslagen zijn, ziet de rechtspraak als een zware fout.
Er is sprake van bedrog als je werknemer bewust het schadeverwekkend feit veroorzaakt én ook de schadelijke gevolgen ervan. In de praktijk komt dit zelden voor. Een werknemer die het netwerk van zijn onderneming hackt, zodat het niet meer functioneert is een voorbeeld hiervan.
Als laatste grond is er de vaak voorkomende lichte fout. Een lichte fout is in principe vergeeflijk waardoor je werknemer niet aansprakelijk is. Begaat je werknemer regelmatig lichte fouten, dan kan hij toch aansprakelijk zijn voor de schade die daaruit voortvloeit. Belangrijk hierbij is de regelmaat. Wil je spreken van een vaak voorkomende lichte fout dan moet er bewuste herhaling zijn. Een voorbeeld hiervan is de werknemer die herhaaldelijk kastekorten heeft. Cruciaal hier is dat de werknemer de schade veroorzaakt tijdens het werk. Dus niet tijdens hun privéleven. De rechtspraak in België heeft wel een brede invulling van het begrip ‘tijdens de uitvoering’. Zo kan men zelfs hiervan spreken na de gewone werkuren.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid van werknemer en werkgever
De ‘quasi-immuniteit van je werknemer’ geldt enkel burgerrechtelijk en niet strafrechtelijk. Als je werknemer dus een fout begaat en schade veroorzaakt tijdens de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst is hij zelf strafrechtelijk aansprakelijk.
In sommige gevallen draai je als werkgever toch op voor de strafrechtelijke gevolgen van de daden van je werknemers. Zo ben je aansprakelijk voor geldboetes die je werknemer oploopt in het verkeer. Je kan deze geldboete wel terugvorderen van je werknemer.
Zeer belangrijk hierbij is dat je als werkgever ook strafrechtelijke aansprakelijkheid kan oplopen wegens schuldig verzuim. Dit is het nalaten om verantwoordelijkheid op te nemen. Bij een personeelsfeest kan dit bijvoorbeeld het geval zijn wanneer je teveel alcohol schenkt en je werknemers nadien niet tegenhoudt om naar huis te rijden met hun wagen.
Arbeidsongeval of niet? Verzekering of niet?
Het is belangrijk om hier een opsplitsing te maken tussen ‘arbeidsongeval’ en ‘arbeidswegongeval’.
De wet spreekt van een arbeidsongeval als “elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een letsel veroorzaakt”.
De termen “tijdens en door de uitvoering” doelen op de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, dus van zodra je werknemer onder jouw gezag staat. Als jij je werknemer met andere woorden beperkt in zijn vrijheid, dan staat hij onder jouw gezag. Voor een ongeval tijdens een personeelsfeest, komt de arbeidsongevallenverzekering tussen.
Daarnaast kunnen we ook spreken van een arbeidswegongeval. Dit is een ongeval dat zich voordoet op het traject dat je werknemer aflegt van zijn verblijfplaats naar de plaats waar hij werkt en omgekeerd. Het ‘werk’ moet je een ruime invulling geven. Dit is iedere plaats waar je werknemer zich bevindt in verband met de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst, of iedere plaats waar hij onder jouw gezag staat. Dit betekent dus ook dat de plaats van je personeelsfeest, als plaats waar je werknemer werkt beschouwd wordt.